فهمیدن اینکه لنز دوربین‌تان در حین عکاسی کثیف بوده، حس خوبی ندارد. گرچه بعضی از لکه‌های گرد و غبار و دیگر عواقب ناشی از کثیفی لنز را می‌توان در مرحله‌ی ادیت با ابزارهایی مثل spot healing اصلاح کرد، اما خیلی راحت‌تر است که از ابتدا لنز را تمیز نگه دارید تا در وقت ویرایش صرفه‌جویی شود.
علاوه بر این، توجه به وضعیت لنز باعث می‌شود ارزش لنز در طول زمان حفظ شود و عمر مفید آن افزایش پیدا کند.
در این راهنما، با روش‌های صحیح تمیز کردن لنز، کارهایی که نباید انجام دهید، و نکات تکمیلی مربوط به تمیزکاری لنز آشنا می‌شوید.
آیا باید لنز را تمیز کنیم؟
مهم است که بدانید تمیز کردن لنز همیشه ضروری نیست، و در واقع ممکن است لنز را بیش از حد تمیز کنید که خودش دردسرساز است.
هر بار که لنز را تمیز می‌کنید، ریسک آسیب زدن به روکش‌های اپتیکی حساس و حتی شیشه‌ی لنز وجود دارد. با این حال، اگر لنز را به‌درستی و اصولی تمیز کنید، این ریسک‌ها به حداقل می‌رسند و نتیجه‌ی مثبت خواهید گرفت.
چگونه بفهمیم لنز نیاز به تمیز کردن دارد؟
برای اینکه بفهمید آیا لنز شما نیاز به تمیزکاری دارد یا نه، دو روش ساده وجود دارد:
۱. بررسی چشمی (Visual Inspection)
یکی از ساده‌ترین روش‌ها این است که با کمک چراغ قوه به سطح لنز نگاه کنید. لنز را در جای امنی قرار دهید و با نور مناسب، به دنبال لکه‌ها، چربی، گرد و غبار و دیگر علائم کثیفی بگردید. اگر دیدتان ضعیف است، می‌توانید از عینک مطالعه استفاده کنید تا جزئیات ریز را راحت‌تر ببینید.
نکته: این تکنیک هنگام خرید لنز دست دوم هم بسیار مفید است، چون می‌توانید خط و خش، لب‌پریدگی، قارچ و سایر ایرادات لنز را شناسایی کنید.
حتماً هم سطح جلویی لنز (Front Element) و هم سطح پشتی لنز (Back Element) را بررسی کنید. سطح پشتی معمولاً کمتر در معرض آلودگی قرار دارد اما اگر گرد و غبار یا لکه‌ای داشته باشد، به‌دلیل نحوه‌ی عبور نور، در تصویر نهایی بیشتر دیده می‌شود.
توجه: اگر چیزی شبیه شاخه یا رگه‌هایی که از یک نقطه منشعب شده‌اند روی لنز دیدید، احتمال زیاد با قارچ لنز (Lens Fungus) مواجه هستید. این مورد جدی‌تر از گرد و غبار است و در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد.
۲. عکاسی از یک سطح ساده و یکنواخت
یکی از روش‌های موثر دیگر برای بررسی وجود لکه روی لنز، عکاسی از یک سطح ساده مثل یک برگ سفید کاغذ یا آسمان است.
مراحل:
عدد دیافراگم (Aperture) را روی بیشترین مقدار ممکن قرار دهید (مثلاً f/22). اگر دوربین‌تان حالت Aperture Priority دارد، از آن استفاده کنید.
این کار باعث می‌شود عمق میدان بسیار زیاد شود و هرگونه لکه‌ی ریز یا گرد و غبار در تصویر مشخص‌تر باشد.
۲. دوربین را به سمت یک سطح صاف و روشن مثل یک کاغذ سفید یا آسمان آبی بگیرید
اطمینان حاصل کنید که این سطح کل کادر تصویر را پوشش دهد.
۳. لنز را روی فوکوس دستی قرار دهید و روی بینهایت (∞) فوکوس کنید
این کار را با چرخاندن حلقه فوکوس به علامت ∞ روی لنز انجام دهید.
۴. یک عکس بگیرید و به دنبال لکه‌ها، کثیفی‌ها و آثار دیگر یک لنز کثیف بگردید
اگر عجله دارید، می‌توانید این کار را روی نمایشگر دوربین انجام دهید، اما بهترین روش این است که عکس را روی کامپیوتر و در یک نرم‌افزار ویرایش عکس بررسی کنید. این روش به شما کمک می‌کند کوچک‌ترین لکه‌ها را پیدا کرده و در صورت لزوم، نوردهی و کنتراست را تنظیم کنید تا لکه‌ها بهتر دیده شوند.
تصویر: حلقه‌های قرمز مکان گرد و غبار را نشان می‌دهند که از این تست شناسایی شده‌اند.
ابزارهایی که برای تمیز کردن لنز نیاز دارید:
برای تمیز کردن صحیح لنز، به چند ابزار اساسی نیاز دارید:
بلور هوا برای حذف گرد و غبار
براش نرم برای حذف ذراتی که با بلور پاک نمی‌شوند
دستمال میکروفایبر، دستمال مخصوص لنز یا دستمال‌های مرطوب لنز (هرگز از دستمال‌های چوبی مثل دستمال کاغذی استفاده نکنید)
محلول تمیزکننده لنز (اگر از دستمال‌های مرطوب لنز استفاده می‌کنید، نیازی به محلول نیست)
چراغ‌قوه برای بررسی نتیجه تمیزکاری (ضروری نیست ولی مفید است)
مراحل تمیز کردن لنز دوربین:
نکته: از ساده‌ترین مرحله شروع کرده و به مراحل دقیق‌تر برسید.
از بلور هوا استفاده کنید تا گرد و غبار را از سطح لنز پاک کنید. مراقب باشید بدنه بلور به شیشه لنز نخورد، مگر اینکه برس مخصوص در انتهای آن باشد.
از براش نرم استفاده کنید تا ذرات باقی‌مانده را که با بلور پاک نشده‌اند، بردارید. اگر مرحله اول کافی بود، نیازی به براش ندارید.
از دستمال میکروفایبر یا دستمال مخصوص لنز و محلول پاک‌کننده استفاده کنید
چند قطره محلول را روی دستمال بریزید (نه مستقیماً روی لنز) و با حرکت‌های دایره‌ای آرام لنز را تمیز کنید.
با ملایمت پاک کنید؛ نیازی به فشار دادن زیاد نیست. اگر از دستمال مرطوب مخصوص لنز استفاده می‌کنید، نیازی به محلول اضافی ندارید.با چراغ‌قوه تمیزکاری را بررسی کرده و در صورت نیاز مراحل قبل را تکرار کنید
مراقب باشید از طریق لنز به نور نگاه نکنید؛ ممکن است به چشمانتان آسیب بزند.اجازه دهید لنز خشک شود و سپس درپوش لنز را بگذارید.
به عنوان مرحله‌ی اضافی، بدنه لنز را هم بررسی کنید
لکه‌ها یا آلودگی‌های بدنه را با دستمال خشک پاک کنید. این آلودگی‌ها ممکن است روی کیفیت عکس تأثیری نگذارند، ولی نگهداری از تجهیزات شما مهم است.
نکته های خیلی مهم :
از دستمال‌های چوبی مثل دستمال کاغذی، کلینکس، دستمال توالت و... استفاده نکنید.
از صابون، شوینده‌های شیمیایی (مثل وایتکس یا شیشه‌شوی) و مواد غیرمخصوص دوربین استفاده نکنید.
از مواد زبر مثل برس‌های خشن، سنباده و غیره استفاده نکنید.
محلول را مستقیماً روی لنز نریزید؛ ابتدا روی دستمال بزنید.
از دستمال‌هایی که قبلاً چرب یا آلوده شده‌اند استفاده نکنید. دستمال‌های میکروفایبر قابل شستشو هستند.
با بازدم یا بخار دهان لنز را مرطوب نکنید؛ این کار بیشتر باعث پخش چربی می‌شود تا پاک‌سازی.
اگر در مورد یک وسیله مطمئن نیستید، از آن برای تمیز کردن استفاده نکنید. فقط از ابزارهای مخصوص لنز استفاده کنید.
هرگز لنز را در آب فرو نبرید.
روش‌ها و نکات دیگر برای تمیز کردن لنز:
ممکن است مشکل از سنسور باشد، نه لنز
اگر لنز تمیز است ولی لکه‌هایی در عکس می‌بینید، احتمالاً سنسور دوربین کثیف شده. تمیز کردن سنسور کار حساسی است و اغلب بهتر است آن را به یک تعمیرگاه معتبر بسپارید.
قلم‌های پاک‌کننده و ذرات کربن
برخی شرکت‌ها ابزاری به نام LensPen تولید کرده‌اند که با استفاده از ذرات کربن، چربی و گرد و غبار را پاک می‌کند.
برخی افراد از دوده شمع که حاوی کربن است برای پاک‌سازی استفاده می‌کنند، اما این روش خانگی ممکن است ایمن نباشد.
ساخت برس تمیزکننده DIY
می‌توانید از یک قلم‌موی نرم برای ساخت برس قابل حمل استفاده کنید. فقط حتماً مطمئن شوید که قلم‌مو خیلی نرم است و روی شیشه خش نمی‌اندازد.
تمیز کردن قارچ داخل لنز
اگر داخل لنز شاخه‌هایی شبیه تار عنکبوت دیدید، احتمالاً قارچ است. بیشتر عکاسان این مشکل را به یک متخصص واگذار می‌کنند.
برخی روش‌ها شامل قرار دادن اجزای لنز در جعبه خلأ و استفاده از الکل برای از بین بردن قارچ است. اگر مهارت فنی کافی دارید، می‌توانید لنز را باز کرده و قارچ را حذف کنید.
چگونه لنز را تمیز نگه داریم:
بعد از تمیز کردن، برای جلوگیری از آلودگی دوباره، این نکات را رعایت کنید:
همیشه از درپوش جلو و عقب لنز استفاده کنید.
اگر در محیط‌های خاکی یا پر گردوغبار عکاسی می‌کنید، ممکن است نیاز باشد لنز را روزانه تمیز کنید.
لنزها را در کیف دوربین یا جعبه‌های محافظ نگهداری کنید.
همیشه از وضعیت لنز خود آگاه باشید تا در زمان مناسب آن را تمیز کنید و از آسیب جلوگیری شود.
تهیه و تنظیم : اطمینان | نمایندگی تعمیر دوربین کانن
